Zakrzepica żył głębokich stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia, mogące prowadzić do powikłań, z których najgroźniejszymi są m.in. przewlekła niewydolność żylna i zatorowość płucna. Pomimo postępu w medycynie i farmakoterapii nadal istnieje potrzeba poszukiwania skutecznych i bezpiecznych metod leczenia tego schorzenia. Jedną z alternatywnych terapii, która budzi coraz większe zainteresowanie wśród pacjentów i specjalistów, jest hirudoterapia, czyli wykorzystanie pijawek lekarskich. Jak pijawki pomagają w zakrzepicy? Sprawdź!
Czym jest zakrzepica?
Zakrzepica to stan, w którym krew krzepnie wewnątrz naczyń krwionośnych, tworząc skrzepy krwi, zwane zakrzepami. Skrzepy te mogą blokować prawidłowy przepływ krwi w żyłach lub tętnicach, co może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych. Dlatego tak ważne jest wczesne rozpoznanie i skuteczne leczenie zakrzepicy, aby zapobiec powikłaniom i poprawić rokowanie pacjenta.
Rodzaje zakrzepicy
Wyróżnia się trzy najczęstsze rodzaje zakrzepicy:
- zakrzepica żył głębokich – występuje zwykle w żyłach kończyn dolnych oraz miednicy;
- zakrzepica żył powierzchownych żył – występuje w żyłach powierzchownych, znajdujących się bliżej powierzchni skóry;
- zakrzepica tętnicza – występuje, gdy skrzepy krwi tworzą się w tętnicach, które dostarczają krew do narządów i tkanek.
Rodzaje zakrzepicy różnią się nie tylko lokalizacją, ale też mechanizmami powstawania i skutkami klinicznymi. Każdy z nich jest jednak poważnym stanem, który wymaga odpowiedniego leczenia.
Przyczyny zakrzepicy
Do najczęstszych przyczyn rozwoju zakrzepicy należą:
- długotrwałe unieruchomienie;
- zaburzenia krzepliwości krwi;
- choroby serca i naczyń;
- zakrzepica w przebiegu chorób nowotworowych;
- ciąża i okres połogu;
- zabiegi chirurgiczne i urazy;
- zaburzenia immunologiczne;
- zaburzenia hormonalne.
Czynniki ryzyka zakrzepicy żylnej
Wśród czynników ryzyka zakrzepicy, mogących przyczynić się do jej powstania i rozwoju występują:
- dieta bogata w cukry i tłuszcze zwierzęce a uboga w warzywa i owoce;
- występowanie różnych chorób (np. cukrzyca, reumatyzm, nowotwór);
- nadwaga i otyłość;
- odwodnienie;
- stosowanie niektórych leków, w tym tabletek hormonalnych;
- palenie papierosów i picie alkoholu;
- siedzący tryb życia;
- lot samolotem powyżej 6h.
Ryzyko rozwoju zakrzepicy żylnej zwiększa się też po 40. roku życia. Wtedy to obniża się elastyczność ścian żył, które w dodatku ulegają pogrubieniu. Opisane zmiany mogą doprowadzić do uszkodzenia zastawek i zalegania krwi.
Objawy zakrzepicy
Na początku zakrzepica rozwija się po cichu, nie dając żadnych objawów. Dopiero z czasem pojawiają się pewne symptomy, które powinno się potraktować jako sygnał ostrzegawczy o rozwijającej się chorobie. Należą do nich:
- ból i obrzęk kończyn;
- czerwono-fioletowe plamy na skórze;
- zimne lub blade kończyny;
- opuchnięcie żył;
- ból i tkliwość w dotkniętym obszarze;
- duszność i przyspieszony oddech;
- gorączka;
- bóle i zawroty głowy;
- utrata przytomności.
W przypadku podejrzenia zakrzepicy konieczna jest niezwłoczna konsultacja z lekarzem.
Rozpoznanie zakrzepicy
Rozpoznanie zakrzepicy wymaga zwykle połączenia różnych metod diagnostycznych, aby potwierdzić obecność zakrzepu i określić jego lokalizację oraz stopień zagrożenia.
Podstawowym narzędziem diagnostycznym jest obrazowanie, z którego najczęściej stosuje się ultrasonografię Dopplera, pozwalającą zlokalizować zakrzep w żyłach głębokich kończyn dolnych. Badanie to umożliwia bezinwazyjną wizualizację przepływu krwi i wykrycie przeszkód w postaci zakrzepu.
Inną przydatną techniką jest tomografia komputerowa (TK) lub rezonans magnetyczny (MRI), które pozwalają na dokładniejszą ocenę lokalizacji zakrzepicy, zwłaszcza jeśli podejrzewa się zakrzepicę płucną lub zakrzepicę w obrębie żył głębokich w miednicy albo jamie brzusznej.
Ponadto w diagnostyce zakrzepicy pomocne mogą być badania laboratoryjne. Jednak ostateczne rozpoznanie wymaga zazwyczaj połączenia wyników różnych badań oraz uwzględnienia charakterystyki klinicznej pacjenta.
Leczenie zakrzepicy
Sposób leczenia zakrzepicy zależy od lokalizacji zakrzepu, stopnia zagrożenia oraz indywidualnych czynników ryzyka pacjenta. W przypadku zakrzepicy w żyłach głębokich kończyn dolnych zwykle stosuje się terapię przeciwzakrzepową. Celem takiego leczenia jest zapobiec dalszej progresji zakrzepicy oraz zredukować ryzyko wystąpienia powikłań, takich jak np. zatorowość płucna czy zespół pozakrzepowy.
W przypadku zakrzepicy płucnej lub udaru mózgu związanych z zakrzepicą konieczne może być zastosowanie bardziej agresywnego leczenia, np. terapii trombolitycznej, aby rozpuścić zakrzep i przywrócić prawidłowy przepływ krwi.
Dodatkowo pacjentom może być zalecane stosowanie elastycznych opasek uciskowych lub noszenie pończoch uciskowych w celu zmniejszenia ryzyka powstawania kolejnych zakrzepów oraz złagodzenia objawów, zwłaszcza obrzęku i bólu.
Pijawki na zakrzepicę
U niektórych pacjentów jako uzupełniająca metoda terapeutyczna w leczeniu zakrzepicy wykorzystywane są pijawki. Pijawki lekarskie wydzielają bowiem enzymy i substancje biologicznie czynne, które mogą wpływać na procesy krzepnięcia krwi, zmniejszając ryzyko tworzenia się zakrzepów oraz poprawiając krążenie krwi w obszarze dotkniętym schorzeniem.
Poprzez uwalnianie tych substancji pijawki mogą działać przeciwzakrzepowo i przeciwzapalnie, co może być korzystne zwłaszcza w przypadkach zakrzepicy powierzchownej lub w terapii wspomagającej po leczeniu zakrzepicy głębokich żył kończyn dolnych.
Zastosowanie pijawek na zakrzepicę wymaga jednak dokładnego rozważenia i zwykle odbywa się pod nadzorem specjalisty, który podejmuje decyzję o ich stosowaniu w kontekście indywidualnego przypadku pacjenta.