Blog

Układ odpornościowy to jeden z ważniejszych układów w organizmie. Na jego prawidłowe funkcjonowanie wpływ ma wiele czynników środowiskowych. Jednym z najważniejszych jest sposób żywienia. Dieta powinna być zdrowa i odpowiednio zbilansowana, tak aby dostarczać organizmowi wszystkich niezbędnych mu składników odżywczych. Wtedy pomaga wzmacniać procesy odpornościowe, zmniejszając tym samym częstość występowania infekcji, zwłaszcza górnych dróg oddechowych. Z kolei niedobory witamin i minerałów stymulujących układ odpornościowy mogą zwiększać podatność na zakażenia.

Dowiedz się, jakie witaminy i minerały mają szczególne znaczenie dla układu odpornościowego i sprawdź, jak zadbać o ich prawidłowy poziom.

Najlepsze witaminy na odporność

Witaminy biorą udział w podstawowych czynnościach organizmu, pełniąc funkcję regulacyjną i zapewniając w ten sposób jego prawidłowe funkcjonowanie. Dla układu immunologicznego szczególne znaczenie mają witaminy A, C, E i D, które wykazują wpływ na układ odporności.

Witamina A

Witamina A (retinol) w znaczący sposób wpływa na układ immunologiczny. Jej zadaniem jest przede wszystkim utrzymywać ciągłość błon śluzowych, nie dopuszczając do przedostawania się przez nie chorobotwórczych drobnoustrojów. Dodatkowo wpływa na syntezę lizozymu wykazującego działanie antybakteryjne oraz reguluje produkcję mucyny, która ma działanie ochronne dla komórek wyścielających błony śluzowe.

Niedobór witaminy A powoduje zaburzenia funkcji układu odpornościowego, zwiększając zachorowalność na choroby zakaźne oraz prowadząc do wzrostu śmiertelności. Spadek poziomu tego składnika jest szczególnie groźny dla dzieci i młodzieży.

Źródła witaminy A w żywności to:

• mleko,
• jaja,
• brokuły,
• marchew,
• pomidor,
• czerwona papryka,
• brzoskwinia,
• śliwki,
• wątroba wieprzowa,
• łosoś,
• makrela wędzona,
• sery żółte,
• margaryny,
• masło.

Witamina C

Kolejną ważną dla układu odporności witaminą jest witamina C. Duże jej stężenie jest w leukocytach, skąd jest szybko zużywana w czasie infekcji. W związku z tym zaleca się zwiększenie jej podaży w okresie jesienno-zimowym, czyli okresie największej zachorowalności na przeziębienie i grypę.

Witamina C działając antyoksydacyjnie na lipidy błon komórkowych oraz neutralizując reaktywne formy tlenu, chroni tkanki przed uszkodzeniem. Dodatkowo wykazuje działanie immunostymulacyjne.

Dobrym źródłem witaminy C są przede wszystkim warzywa i owoce. Spore jej ilości zawierają następujące produkty:

• warzywa – natka pietruszki, czerwona papryka, brokuły, brukselka, jarmuż, szpinak, kalafior, chrzan,
• owoce – czarne porzeczki, pomarańcze, truskawki, kiwi, poziomki, maliny, cytryny, grejpfrut, żurawina.

Witamina E

Witamina E bierze udział w procesie wzrostu komórek i zapewnia utrzymanie przepuszczalności błon komórkowych. Ponadto wykazuje działanie antyoksydacyjne. To naturalny, bardzo silny przeciwutleniacz, występujący w błonach wszystkich komórek organizmu, gdzie efektywnie neutralizuje wolne rodniki. Dlatego właśnie jest tak ważna z punktu widzenia odporności.

Źródła witaminy E w żywności to:

• biała kapusta,
• czerwona i zielona papryka,
• natka pietruszki,
• pomidor,
• czarne jagody,
• jabłko,
• szpinak,
• migdały,
• orzechy laskowe i włoskie,
• pestki dyni,
• nasiona słonecznika,
• oleje roślinne,

Witamina D

Witamina D w układzie immunologicznym wpływa zarówno na odpowiedź nieswoistą, jak i swoistą. W pierwszym przypadku wzmacnia własności chemotaktyczne i fagocytarne makrofagów oraz wytwarza peptydy antybakteryjne, w drugim natomiast reguluje odpowiedź limfocytów T i zmniejsza produkcję IgG oraz IgM przez komórki plazmatyczne. Warto jeszcze dodać, że receptory witaminy D znajdują się prawie we wszystkich tkankach i komórkach układu immunologicznego, co w istotny sposób wpływa na funkcjonowanie całego organizmu.

Witamina D występuje w żywności w niewielkich ilościach, głównie w produktach pochodzenia zwierzęcego. Jej źródłem są m.in. tłuszcze, mięso i ich przetwory oraz ryby i ich przetwory.

Dobrym źródłem witaminy D jest synteza skórna, która zachodzi pod wpływem słońca. Aby zapewnić organizmowi optymalną syntezę skórną, należy przebywać na słońcu codziennie przez 15 minut w godzinach między 10 a 15, w okresie od maja do września, z odkrytymi przedramionami i podudziami, bez kremów z filtrem.

Jak uzupełnić niedobory witamin w organizmie?

Podstawowym źródłem witamin jest zdrowa, urozmaicona i odpowiednio zbilansowana dieta. Niestety czasami z różnych powodów brakuje nam witamin i trudno jest nam je uzupełnić w naturalny sposób, wtedy warto pomyśleć o suplementacji.

Ze względu na powszechne w Polsce niedobory witaminy D warto pomyśleć o jej uzupełnieniu. W przypadku spełnienia warunków efektywnej syntezy skórnej suplementacja witaminy D3 nie jest konieczna, choć wciąż zalecana i bezpieczna. Sięgnąć można po naturalne produkty jak witamina D3 Puromedica, która zawiera olej słonecznikowy, cholekalcyferol i naturalny olejek grejpfrutowy. Aby uzupełnić poziom witaminy C w organizmie w okresie jesienno-zimowym zastosować można produkt witamina C Integral Puromedica, stworzony na bazie kwasu L-askorbinowego i kurkumy.

Podczas suplementacji należy stosować się do zaleceń producenta w zakresie optymalnych dawek. W razie jakichkolwiek wątpliwości dotyczących suplementacji warto skonsultować się w tej sprawie z lekarzem lub farmaceutą.

Bibliografia:

1. Kościej A., Skotnicka-Graca U., Ozga I., Rola wybranych czynników żywieniowych w kształtowaniu odporności dzieci, Probl Hig Epidemiol 2017, 98(2): 110-117.
2. Rusińska A., Płudowski P., Walczak M. i in., Zasady suplementacji i leczenia witaminą D – nowelizacja 2018 r., Postępy neonatologii 2018;24(1), 1-24.

Witamina K należy do grupy witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania całego organizmu – uczestniczy w procesie krzepnięcia krwi i reguluje gospodarkę wapniową. Witamina K dostarczana jest do organizmu wraz z pożywieniem, a zbyt niska jej podaż może doprowadzić do niedoboru, co jest stanem groźnym dla zdrowia. Sprawdź, jakie właściwości ma witamina K i w jakich produktach występuje.

Witamina K – postacie

Witamina K jest tak naprawdę mieszaniną różnych substancji o podobnych właściwościach i działaniu. W naturze witamina K występuje w dwóch postaciach, a mianowicie jako:
• witamina K1 – inaczej filochinon. Syntetyzowana przez rośliny, występuje głównie w zielonych warzywach liściastych i warzywach z rodziny kapustnych. To główne źródło witaminy K w diecie;
• witamina K2 – inaczej menachinon. W większości jest produkowana przez bakterie jelitowe, bakterie beztlenowe będące mikrobiotą jelita grubego, a także bakterie zdolne do fermentacji żywności. Występuje głównie w mięsie, serze i jajach.
Wyróżnia się jeszcze witaminę K3, inaczej menadion. Jest to forma otrzymywana syntetycznie, cechująca się wyższą przyswajalnością niż naturalna witamina K1.

Rola witaminy K w organizmie człowieka

Witamina K uczestniczy w procesach krzepnięcia krwi takich jak synteza osoczowych czynników krzepnięcia krwi oraz białka protrombiny. To sprawia, że ma działanie przeciwkrwotoczne. Dodatkowo wzmacnia ściany naczyń krwionośnych, w ten sposób zapobiegając ich pękaniu.
Witamina K pomaga utrzymać równowagę gospodarki wapniowej i bierze udział w tworzeniu tkanki kostnej. Przypisuje się jej właściwości antybakteryjne i przeciwgrzybiczne, a także przeciwbólowe i przeciwzapalne.

Witamina K – występowanie

Organizm ludzki nie ma zdolności syntetyzowania witaminy K. Zapotrzebowanie na nią pokrywane jest w dużej mierze przez źródła pokarmowe, a część produkowana jest przez bakteryjną florę jelitową.
Źródłem witaminy K są głównie produkty roślinne, zwłaszcza ciemnozielone warzywa liściaste oraz rośliny z rodziny kapustnych. W większych ilościach występuje ona w jarmużu, kapuście włoskiej, brokule, brukselce, boćwinie, sałacie i szpinaku. Witamina K jest obecna także w niektórych olejach roślinnych, np. w oliwie z oliwek, oleju sojowym czy rzepakowym, a także w miękkich margarynach. Niewielkie jej ilości występują w wątrobie wołowej, mięsie, mleku i produktach mlecznych, niektórych gatunkach serów, produktach zbożowych oraz w owocach.

Zapotrzebowanie organizmu na witaminę K

Zapotrzebowanie na witaminę K jest różne i zależy od wielu czynników, w tym m.in. płci, wieku i stanu fizjologicznego. Odpowiednia podaż witaminy K jest szczególnie ważna w przypadku niemowląt ze względu na nie w pełni wykształconą florę bakteryjną jelit zdolną do jej syntezy i przez to ryzyko wystąpienia choroby krwotocznej. Ryzyko to jest większe u niemowląt karmionych mlekiem matki ze względu na małą zawartość tej witaminy w mleku kobiecym.

Witamina K – normy

Normy polskie na witaminę K ustalone na poziomie wystarczającego spożycia są zależne od wieku i prezentują się następująco:
• niemowlęta 0–6 miesięcy – 5 μg/dobę,
• niemowlęta 7–11 miesięcy – 8,5 μg/dobę,
• dzieci 1–3 lat – 15 μg/dobę,
• dzieci 4–6 lat – 20 μg/dobę,
• dzieci 7–9 lat – 25 μg/dobę,
• dziewczęta i chłopcy 10–12 lat – 40 μg/dobę,
• dziewczęta i chłopcy 13–15 lat – 50 μg/dobę,
• dziewczęta 16–18 lat – 55 μg/dobę,
• chłopcy 16–18 lat – 65 μg/dobę,
• kobiety 19–>75 – 55 μg/dobę,
• mężczyźni 19–>75 – 65 μg/dobę.

Skutki niedoboru witaminy K

Ze względu na szeroką dostępność produktów zawierających witaminę K jej niedobór występuje bardzo rzadko i zazwyczaj wynika z zaburzeń procesu trawienia lub wchłaniania w przewodzie pokarmowym.
Do objawów niedoboru witaminy K zalicza się:
• skłonność do samoistnych krwawień,
• wydłużony czas krzepnięcia krwi,
• krwotoki z nosa,
• łatwe powstawanie siniaków,
• skaza krwotoczna (u noworodków),
• wylewy krwi do narządów,
• obfite miesiączki,
• krwiomocz.

Niedobór witaminy K – przyczyny

Najbardziej narażone na wystąpienie niedoboru witaminy K są:
• noworodki ze względu na nierozwiniętą florę jelitową po urodzeniu i niewielką ilość witaminy K w mleku kobiecym,
• osoby chore na zespół złego wchłaniania.
• osoby chore na choroby wątroby,
• osoby przyjmujące antybiotyki lub leki o działaniu antykoagulacyjnym.

Czy witaminę K da się przedawkować?

Przedawkowanie witaminy K w naturalnej postaci jest trudne, wręcz praktycznie niemożliwe. Nawet przy dużych dawkach nie stwierdzono szkodliwego wpływu naturalnej witaminy K na organizm.
Ostrożność zalecana jest za to w przypadku przyjmowania syntetycznych preparatów witaminy K, ponieważ zbyt duże dawki mogą mieć niekorzystny wpływ na pracę wątroby. U noworodków przedawkowanie witaminy K może doprowadzić do anemii hemolitycznej, żółtaczki i hiperbilirubinemi.

Witamina K – kiedy wskazana jest suplementacja?

Podaż witaminy K wskazana jest w przypadku dzieci zaraz po urodzeniu. Noworodkom jeszcze w szpitalu podaje domięśniowo dawkę profilaktyczną witaminy K, co eliminuje konieczność suplementacji doustnej. U starszych dzieci i dorosłych, jeśli stosowana jest zbilansowana dieta bogata w produkty z witaminą K, nie ma potrzeby jej dodatkowego przyjmowania w ramach profilaktyki. Suplementacja jest zalecana głównie w przypadku wystąpienia objawów niedoboru, a niedobór ten zostanie potwierdzony odpowiednimi badaniami.

Witamina D odgrywa w organizmie ludzkim znaczącą rolę. Jej podstawowym źródłem jest synteza skórna pod wpływem działania promieni słonecznych, oprócz tego witamina D w niewielkich ilościach występuje także w pokarmach. Z różnych przyczyn niedobór witaminy D jest powszechnym problemem zdrowotnym w Polsce. Jakie są objawy niedoboru witaminy D i kiedy konieczna jest suplementacja? Odpowiadamy!

Funkcje witaminy D w organizmie

Witamina D pełni w organizmie wiele ważnych funkcji. Jedną z najważniejszych jest udział w gospodarce wapniowo-fosforanowej – zapewnia utrzymanie w organizmie optymalnych ilości wapnia i fosforu. Co za tym idzie, wpływa na metabolizm kości, zapewniając im prawidłowy rozwój i utrzymując je w dobrym stanie. Jest też pomocna w utrzymaniu zdrowych mięśni i stawów oraz zapewnia dobry stan zębów.
Witamina D jest istotna z punktu widzenia odporności. Pobudza komórki ciała do wytwarzania przeciwciał, które chronią układ immunologiczny. W ten sposób zmniejsza ryzyko wystąpienia niektórych chorób, m.in. autoimmunologicznych, nadciśnienia i nowotworów.

Źródła witaminy D – jakie są?

Podstawowym źródłem witamy D dla człowieka, jest synteza skórna. Większość witaminy D jest wytwarzana w skórze pod wpływem działania promieniowania słonecznego. W Polsce synteza skórna może być efektywna w okresie wiosenno-letnim (od maja do września), pomiędzy godziną 10 a 15, przy czym przedramiona i podudzia muszą być nieosłonięte i niepokryte kremem z filtrem, a skóra powinna być wystawiona na działanie słońca przez co najmniej 15 minut dziennie.
Drugim źródłem witaminy D jest dieta oparta na produktach ją zawierających, jednak jest ono znacznie mniej efektywne w porównaniu do syntezy skórnej. Zapotrzebowanie może także zostać pokryte przy pomocy suplementów z witaminą D.

W jakich pokarmach występuje witamina D?

Witamina D występuje w żywności jedynie w niewielkich ilościach, głównie w produktach pochodzenia zwierzęcego. W produktach roślinnych raczej jej nie ma, z wyjątkiem grzybów i pokarmów specjalnie w nią wzbogaconych.
Wśród grup produktów dostarczających organizmowi witaminę D na co dzień znajdują się tłuszcze, mięso i ich przetwory oraz ryby i ich przetwory. Oto lista produktów z witaminą D wraz z jej zawartością:
• węgorz świeży – 1200 IU/100 g,
• łosoś świeży dziki – 600–1000 IU/100 g,
• śledź w oleju – 808 IU/100 g,
• śledź marynowany – 480 IU/100 g,
• łosoś (gotowany/pieczony) – 540 IU/100 g,
• łosoś świeży hodowlany – 100–250 IU/100g,
• ryby z puszki (tuńczyk, sardynki) – 200 IU/100 g,
• makrela (gotowana/pieczona) – 152 IU/100 g,
• dorsz świeży – 40 IU/100 g,
• grzyby shiitake – 100 IU/100 g,
• żółtko jajka – 54 IU/żółtko,
• ser żółty – 7,6–28 IU/100 g.
Witamina D znajduje się również w mleku krowim oraz modyfikowanym, a także w pokarmie kobiecym.

Normy witaminy D w zależności od wieku

Normy dla witaminy D ustalono na poziomie wystarczającego spożycia. W przypadku dzieci i dorosłych norma wynosi 15 μg/dobę. Niemowlęta pomiędzy 0 a 11 miesiącem życia potrzebują nieco mniej witaminy D – optymalna dla nich dawka wynosi 10 μg/dobę.

Witamina D – niedobór

Długotrwały niedobór witaminy D może prowadzić do rozwoju chorób. U dzieci skutkuje krzywicą objawiającą się deformacjami kostnymi o różnym stopniu zaawansowania oraz zaburzeniami mineralizacji i zmniejszeniem masy kostnej. Z kolei u dorosłych i młodzieży po zrośnięciu się chrząstek stawowych niedobór witaminy D wywołuje osteoporozę i osteomalację.
Na zbyt niskie stężenie witaminy D w organizmie wskazywać mogą m.in. bóle kostne o różnym stopniu nasilenia i różnej lokalizacji (zazwyczaj podudzi i stóp). Zwiększona zostaje predyspozycja do złamań kości. Dochodzi też do zaburzeń funkcjonowania układu nerwowego oraz obniżenia odporności.

Najczęstsze przyczyny niedoboru witaminy D w organizmie

Jeśli synteza skórna ze względu np. na zaawansowany wiek, zwiększoną pigmentację skóry, nadmierne stosowanie kremów z filtrem, zachmurzenie czy zanieczyszczenie powietrza jest ograniczona, a podaż witaminy D wraz z dietą niewystarczająca, może wystąpić deficyt witaminy D w organizmie.
W grupie ryzyka niedoboru witaminy D znajdują się przede wszystkim osoby cierpiące na różne choroby, w tym:
• cywilizacyjne (np. otyłość, cukrzyca typu 2),
• układu sercowo-naczyniowego (np. choroba niedokrwienna serca, nadciśnienie),
• autoimmunologiczne (np. cukrzyca typu 1, reumatoidalne zapalenie stawów, Hashimoto),
• alergiczne (np. atopowe zapalenie skóry, astma oskrzelowa),
• wątroby i nerek (np. niewydolność wątroby/nerek, kamica nerkowa).
Niedobór witaminy D mogą także powodować zaburzenia wchłaniania lub nieprawidłowości utrudniające powstawanie aktywnych biologicznie jej metabolitów.

Witamina D – zalecenia dotyczące suplementacji

Suplementacja witaminy D powinna być zindywidualizowana w zależności od nasłonecznienia (pory roku), wieku, masy ciała, stosowanej diety i prowadzonego trybu życia. Zasadniczo u osób zdrowych, zarówno dorosłych, jak i nastolatków oraz dzieci przebywających na słońcu przez co najmniej 15 minut dziennie w okresie od maja do września pomiędzy godziną 10 a 15 z odkrytymi przedramionami i podudziami bez kremów z filtrem suplementacja witaminy D nie jest konieczna, ale nadal zalecana i bezpieczna.
Zalecenia suplementacji witaminą D w populacji ogólnej:
• noworodki donoszone i niemowlęta 0–6 miesięcy – 400 IU/dobę od pierwszych dni życia bez względu na sposób karmienia,
• niemowlęta 6–12 miesięcy – 400–600 IU/dobę w zależności od ilości witaminy D przyjętej z pokarmem,
• dzieci 1-10 lat – 600–1000 IU/dobę, jeśli zapotrzebowania na witaminę D nie zapewnia synteza skórna,
• młodzież i dorośli do 65 lat – 800–2000 IU/dobę, jeśli zapotrzebowania na witaminę D nie zapewnia synteza skórna,
• seniorzy >65-75 lat – 800–2000 IU/dobę, przy czym suplementacja zalecana jest przez cały rok ze względu na zmniejszoną skuteczność syntezy skórnej,
• seniorzy >75 lat – 2000–4000 IU/dobę, wskazana suplementacja przez cały rok z uwagi na zmniejszoną skuteczność syntezy skórnej oraz potencjalnie obniżoną absorpcję z przewodu pokarmowego i zmieniony metabolizm witaminy D.
Suplementacja powinna być stosowana w zależności od masy ciała i podaży witaminy D w diecie, przez cały rok.

Bibliografia:
1. Rusińska A., Płudowski P., Walczak M. i in., Zasady suplementacji i leczenia witaminą D – nowelizacja 2018 r., Postępy neonatologii 2018;24(1), 1-24.
2. Jarosz M., Rychlik E., Stoś K. i in., Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny, 2020.
3. Wnęk D., Witamina D – skutki jej niedoboru i nadmiaru oraz źródła pokarmowe, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2021.

Trądzik pospolity to przewlekła, niezakaźna choroba mieszków włosowych i ujść gruczołów łojowych. Jedno z najczęściej występujących schorzeń dermatologicznych, które dotyka głównie osoby w wieku młodzieńczym, choć nie tylko. Charakterystyczne dla trądziku pospolitego są zarówno niezapalne, jak i zapalne wykwity. Trądzik pospolity można leczyć na wiele sposobów, a jedną z skuteczniejszych metod jest hirudoterapia. Dlaczego warto przystawiać pijawki przy trądziku? Odpowiadamy!

Trądzik pospolity – co to jest?

Trądzik pospolity (acne vulgaris) to jedna z najczęściej występujących chorób skóry. Ma przewlekły charakter i jest niezakaźna. Wynika z nadmiernej aktywności gruczołów łojowych i cechuje się zmianami skórnymi.

Bardzo często trądzik pospolity nazywany jest trądzikiem młodzieńczym, ponieważ większość przypadków tej choroby dotyczy nastolatków w okresie dojrzewania. Coraz częściej jednak trądzik staje się problemem osób dojrzałych – obserwuje się wzrost zachorowań ludzi między 20. a 40. rokiem życia.

Rodzaje trądziku

W zależności od stopnia zaawansowania trądziku, rodzaju wykwitów oraz przyczyn ich występowania, stosuje się podział na różne rodzaje trądziku. Wyróżnia się:

• postaci łagodne – trądzik zaskórnikowy (niezapalny), trądzik grudkowy, trądzik grudkowo-krostkowy (zapalny),
• postaci umiarkowane – trądzik guzkowy i trądzik grudkowo-krostkowy,
• postaci ciężkie – trądzik ropowiczy, trądzik skupiony, trądzik bliznowaty, trądzik piorunujący, trądzik odwrócony, trądzik guzkowo-cystowy,
• pozostałe rodzaje trądziku – trądzik wieku dorosłego, trądzik kosmetyczny, trądzik polekowy, trądzik zawodowy, trądzik niemowlęcy, trądzik samouszkadzający.

Przyczyny trądziku pospolitego

Trudno jest wskazać jedną przyczynę wystąpienia trądziku. Etiologia przypadłości jest wieloczynnikowa. Wśród powodów wystąpienia trądziku pospolitego wymienia się m.in.:

• uwarunkowania genetyczne,
• przerost gruczołów łojowych i nadmierne wytwarzanie łoju,
• przemiany hormonalne okresu pokwitania,
• nadmierne rogowacenie ujść przewodów jednostek włosowo-łojowych,
• proces komedogenezy,
• wpływ bakterii i drożdżaków,
• stosowanie niektórych kosmetyków,
• przyjmowanie niektórych leków.

Trądzik pospolity – objawy

Najbardziej typowym objawem, po którego pojawieniu się można podejrzewać trądzik pospolity, są zaskórniki w skórze. Wyróżnia się dwa rodzaje zaskórników: otwarte o drożnych ujściach gruczołów łojowych i zamknięte o niedrożnych ujściach gruczołów łojowych. Zaskórniki otwarte potocznie nazywane są wągrami, mają ciemną barwę, z kolei zaskórniki zamknięte to drobne, wypukłe punkty o lekko żółtawym kolorze.

Objawy trądziku pospolitego to m.in.:

• zmiany niezapalne – mikrozaskórniki przeobrażające się w zaskórniki zamknięte,
• zmiany zapalne – grudki, guzki, krosty, cysty i nacieki zapalne,
• zmiany pozapalne – przebarwienia, blizny zanikowe, blizny przerosłe, bliznowce.

Niekiedy dodatkowo występują objawy ogólne takie jak podwyższona temperatura. Przebieg choroby jest przewlekły, przy czym zmiany trądzikowe nieco lepiej wyglądają w okresie letnim.

Zmiany trądzikowe lokalizują się przede wszystkim na twarzy, choć u niektórych mogą się one pojawić także na ramionach, dekolcie i plecach, czyli miejscach o największej ilości gruczołów łojowych.

Rozpoznanie trądziku pospolitego

W diagnostyce zmian trądzikowych lekarz wykorzystuje badania podmiotowe i przedmiotowe, w których uwzględnia przede wszystkim rodzaj i lokalizację zmian skórnych. W przypadku osób w okresie dorastania bierze pod uwagę wysokość i masę ciała oraz przebieg wzrastania.

Duże znaczenie ma znalezienie bezpośredniej przyczyny wystąpienia trądziku. Dlatego konieczne jest wykonanie odpowiednich badań laboratoryjnych. Wśród najczęściej zlecanych znajduje się m.in. morfologia krwi obwodowej wraz z rozmazem, stężenie glukozy we krwi, lipogram, badanie cholesterolu całkowitego oraz frakcji LDL i HDL cholesterolu z oznaczeniem triglicerydów czy oznaczanie konkretnych hormonów. O tym, jakie badania należy zrobić, decyduje lekarz dermatolog na podstawie stanu zdrowia pacjenta.

Trądzik pospolity – leczenie

Leczenie trądziku pospolitego nie dość, że jest długie i żmudne, to w dodatku nie zawsze daje zadowalające efekty – nierzadko pozostałością są widoczne na skórze przebarwienia pozapalne i blizny. W łagodnych postaciach trądziku pospolitego podaje się przede wszystkim leki miejscowe i stosuje odpowiednią pielęgnację skóry, a w cięższych wdraża się leczenie specjalistyczne i ogólne. W leczeniu miejscowym stosuje się m.in. antybiotyki (np. klindamycynę, erytromycynę, tetracyklinę), kwas azelainowy czy retinoidy. W cięższych stanach pacjenci przyjmują antybiotyki, w szczególności należące do tetracyklin, a także leki antyandrogenne.

Pijawki na trądzik pospolity

Skuteczną metodą leczenia trądziku jest hirudoterapia, co zostało potwierdzone naukowo. Naukowiec S. S. Deshmukh przeprowadził badanie, w którym udział wzięło 80 osób cierpiących na trądzik. Podzielono ich na 4 grupy po 20 osób i w zależności od grupy stosowano inne podejście do leczenia:

• w I grupie zastosowano hirudoterapię,
• w II grupie oprócz terapii pijawkowej podjęto doustne i miejscowe środki przeciwtrądzikowe,
• w III grupie wykorzystywano do leczenia pijawki i antybiotyki,
• w IV grupie stosowano nowoczesne techniki leczenia, w tym antybiotyki.

Najszybszą i najskuteczniejszą metodą leczenia okazała się sama hirudoterapia – pijawki zmniejszyły ból i tkliwość. U wszystkich pacjentów, którzy zostali poddani terapii pijawkowej, zniknęło zaczerwienienie, z kolei u osób leczonych wyłącznie antybiotykami przywrócenie właściwego koloru skóry zajęło dwukrotnie więcej czasu.

Przeprowadzone badanie wykazało, że hirudoterapia działa także na blizny potrądzikowe. Najlepsze efekty uzyskano, stosując hirudoterapię razem z doustnymi i miejscowymi środkami przeciwtrądzikowymi.

Atopowe zapalenie skóry (AZS) to zapalna, przewlekła choroba skóry o podłożu genetycznym. Charakteryzuje się uporczywym swędzeniem, czerwonymi plamkami i nadmierną suchością skóry. AZS ma nietypowy, przewlekły i nawrotowy przebieg, a objawy na zmianę wyciszają się i zaostrzają. Jest wiele metod leczenia atopowego zapalenia skóry, a jedną z nich jest hirudoterapia. Sprawdź, jakie efekty daje przystawianie pijawek przy AZS.

Atopowe zapalenie skóry – co to za choroba?

U osób z nadwrażliwością na skutek kontaktu z uczulającymi alergenami powstaje stan zapalny skóry, nazywany wypryskiem atopowym (inaczej atopowym zapaleniem skóry, kiedyś egzemą). Alergeny poprzez kontakt z komórkami obronnymi skóry, przez pobudzenie limfocytów, doprowadzają do rozwoju uczulenia. W zapaleniu biorą udział też komórki skóry, które produkują różne substancje.

W momencie powtórnego kontaktu z alergenem dochodzi do powstania niepożądanych zmian skórnych takich jak zaczerwienienie, grudki, a nawet niewielkie ranki. Do tego wszystkiego dochodzi nadmierna suchość skóry i świąd, przez który chory nieustannie się drapie.

Przyczyny atopowego zapalenia skóry

Do rozwoju atopowego zapalenia skóry mogą przyczyniać się czynniki:

• genetyczne – jeśli jedno z rodziców ma AZS, to ryzyko jego wystąpienia u dziecka wynosi 20-40%, a w przypadku chorujących obojgu rodziców wzrasta do 60-80%,
• środowiskowe – obecne w powietrzu związki chemiczne mają niekorzystny wpływ na mechanizmy obronne organizmu człowieka, przez co ułatwiają przenikanie alergenów przez skórę,
• psychogenne – objawy AZS wzmagają się u osób nieradzących sobie z emocjami i stale podatnych na stres,
• klimatyczne – wysoka temperatura powoduje pocenie się, co nasila objawy AZS,
• drażniące – pogłębić objawy AZS mogą też detergenty, konserwanty, rozpuszczalniki, dym tytoniowy czy nawet mechaniczne podrażnienie skóry,
• alergeny (pokarmowe i powietrznopochodne) – do wystąpienia AZS mogą przyczynić się alergeny obecne w sierści, wydzielinach i naskórku zwierząt domowych, roztocza, alergeny pyłków roślin, a także alergeny pochodzenia grzybiczego i bakteryjnego.

Atopowe zapalenie skóry – objawy

Charakterystycznymi objawami atopowego zapalenia skóry, które pozwalają podejrzewać właśnie tę chorobę, są przewlekły i nawrotowy charakter, świąd skóry i typowe umiejscowienie zmian skórnych. Oprócz tego na AZS wskazują takie symptomy jak:

• zaczerwienienie skóry,
• swędzenie,
• suchość skóry,
• rybia łuska,
• zapalenie czerwieni wargowej,
• nawrotowe zapalenie spojówek,
• sączące ranki,
• pęcherzyki,

Zmiany skórne przy AZS mogą pojawić się na całej skórze, jednak najczęściej lokalizują się na zgięciach łokciowych i kolanowych, a także na twarzy i szyi.

Atopowe zapalenie skóry – leczenie

W terapii AZS wykorzystuje się przede wszystkim glikokortykosteroidy do stosowania miejscowego (doustne jedynie w przypadku ciężkiego przebiegu choroby). Leki tego typu występują w formie kremów, maści, płynów i żeli. O dawkowaniu glikokortykosteroidów i długości leczenia decyduje lekarz. Najczęściej na początku stosuje się silniejsze preparaty, a z biegiem czasu coraz słabsze.

Oprócz glikokortykosteroidów na atopowe zapalenie skóry stosuje się też miejscowe antybiotyki czy leki grzybobójcze (jeśli dojdzie do zakażenia skóry). Pomocne mogą okazać się również leki przeciwhistaminowe I generacji. W ciężkich przypadkach zastosowanie znajduje naświetlanie skóry światłem ultrafioletowym, a niekiedy także bardzo silnie działające na układ odpornościowy leki.

Pielęgnacja skóry z AZS

Leczenie atopowego zapalenia skóry jest żmudne, trudne i wymaga od chorego dużego zaangażowania. Podstawą sukcesu jest stosowanie się do zaleceń lekarza i staranne wykonywanie rekomendowanych przez niego zabiegów.

W terapii AZS należy przede wszystkim przywrócić skórze szczelność, zwalczając jej nadmierną suchość poprzez nanoszenie przeznaczonych do skóry atopowej kosmetyków. Dzięki odpowiedniemu natłuszczeniu znacznie spadnie ryzyko odwodnienia. Ponadto należy unikać długich kąpieli, a do wody dodawać substancje natłuszczające. Kontakt z wodą powinno się ograniczyć do absolutnego minimum. Dużych zmian skórnych nie powinno się drapać, co najwyżej stosować na nie okłady z wilgotnej gazy.

Hirudoterapia na atopowe zapalenie skóry

Zawarte w ślinie pijawek hirudozwiązki sprawdzają się w leczeniu chorób na tle zapalnym, a atopowe zapalenie skóry jest właśnie taką chorobą. Przeprowadzono badania, którym poddano chorych na AZS, z czego u połowy z nich schorzenie miało przewlekły przebieg.

Jakie były efekty hirudoterapii?

Choć zmiany skórne typowe dla AZS po terapii pijawkami nie uległy znacznemu zmniejszeniu, to objawy takie jak zaczerwienienie, świąd, obrzęk, rumień, wykwity, sączenie i lichenifikacja zostały mocno zredukowane. Zdaniem pacjentów jakość ich życia uległa znacznej poprawie. U każdego pacjenta choroba ustabilizowała się w ciągu 6 lat od rozpoczęcia leczenia.

Jaki wpływ mają pijawki na AZS?

Hirudoterapia obniża ilość składników stanu zapalnego i pobudza krążenie. Zdaniem autorów badania do poprawy stanu zdrowia pacjentów z AZS przyczyniły się wykazujące działanie przeciwzapalne egliny i bdeliny. Przystawianie pijawek przyczynia się do powstania ziarniny, która pobudza wytwarzanie kolagenu biorącego udział w procesie keratolizy, powodującej ścieńczenie wyprysku. Hialuronidaza ma działanie antybiotyczne, dzięki czemu może zmniejszać wysięk.

Hemoroidy to jedna z najbardziej wstydliwych chorób. Gdy pojawią się wskazujące na nią objawy takie jak świąd i pieczenie okolic odbytu, większość, zamiast od razu zgłosić się do lekarza, czeka, licząc, że problem sam ustąpi. Zazwyczaj tak się jednak nie dzieje, a objawy hemoroidów stają się coraz bardziej uciążliwe. Dlatego leczenie powinno się rozpocząć możliwie jak najszybciej. Jedną z metod leczenia hemoroidów jest hirudoterapia.

Czym są hemoroidy?

Zacznijmy od tego, że hemoroidy ma każdy z nas. Są to guzki krwawnicze przybierające postać poduszkowatych naczyń żylnych umiejscowionych w odbytnicy i odbycie. Mają za zadanie uszczelniać odbyt, umożliwiając kontrolę wypróżniania. W normalnych okolicznościach nie sprawiają żadnych dolegliwości, problem z ich strony jest dopiero w momencie, gdy pojawia się stan zapalny.

O hemoroidach mówi się wtedy, gdy guzki krwawnicze są patologicznie powiększone. Występuje zaburzony odpływ krwi z guzków krwawniczych, w dodatku powiększone hemoroidy nierzadko wydostają się na zewnątrz odbytu, przez co ulegają uszkodzeniom i krwawią. Szacuje się, że choroba hemoroidalna dotyczy nawet 50% dorosłej populacji. Ryzyko ich powstania wzrasta wraz z wiekiem (dzieci chorują bardzo rzadko).

Klasyfikacja hemoroidów

Zasadniczo wyróżnia się dwa rodzaje hemoroidów: wewnętrzne i zewnętrzne. Powszechnie stosowana jest jednak czterostopniowa klasyfikacja choroby hemoroidalnej zależnie od stopnia jej zaawansowania:

• I stopień – powiększone guzki krwawnicze, które nie wychodzą poza kanał odbytu,
• II stopień – powiększone guzki krwawnicze, które wypadają poza kanał odbytu podczas wypróżniania, ale później samoistnie cofają się do światła odbytu,
• III stopień – powiększone guzki krwawnicze, które wypadają poza kanał odbytu podczas wypróżniania i nie cofają się do światła odbytu (konieczne jest ich ręczne odprowadzenie),
• IV stopień – w okolicy odbytu obecne są powiększone hemoroidy, które nie cofają się i których nie da się ręcznie odprowadzić.

Hemoroidy – przyczyny

Zazwyczaj trudno jest dojść, co doprowadziło do rozwoju choroby hemoroidalnej. Za możliwe przyczyny uznaje się m.in.:

• przewlekłe zaparcia,
• biegunki,
• silne parcie w czasie wypróżnień,
• nadużywanie alkoholu,
• seks analny,
• wielokrotne porody siłami natury,
• powikłane operacje okolic odbytu i krocza.

Objawowe hemoroidy mogą pojawić się także w przebiegu różnych chorób, np. przy marskości wątroby.

Czynniki rozwoju hemoroidów

Okazuje się, że duży wpływ na rozwój choroby hemoroidalnej ma styl życia. Hemoroidom sprzyja:

• siedzący tryb życia,
• brak aktywności fizycznej,
• zła dieta (uboga w błonnik),
• małe ilości spożywanych płynów,
• ciąża i związane z nią zmiany hormonalne,
• otyłość,

Objawy hemoroidów

Nie sposób przeoczyć momentu, kiedy hemoroidy zaczną dawać o sobie znać. Charakterystyczne objawy tej choroby to:

• krwawienie z odbytu,
• pieczenie wokół odbytu,
• ostry ból w czasie oddawania stolca,
• uczucie niecałkowitego wypróżnienia,
• wypadające guzki krwawnicze,
• dyskomfort,
• świąd.

Obserwujesz u siebie takie objawy? Niezwłocznie zgłoś się po pomoc do lekarza. Pamiętaj, że nieleczona choroba hemoroidalna może prowadzić do groźnych powikłań.

Hemoroidy – rozpoznanie

Mnóstwo osób odwleka wizytę u lekarza, co jest spowodowane wstydem czy obawą przed badaniem. Nie ma się jednak czego bać, a mając na względzie swoje zdrowie, konsultację lekarską należy odbyć jak najszybciej. W pierwszej kolejności można udać się do lekarza pierwszego kontaktu, choć ten najprawdopodobniej i tak skieruje nas do proktologa, czyli lekarza specjalisty zajmującego się chorobami odbytu.

Hemoroidy rozpoznaje się na podstawie wywiadu lekarskiego, badania fizykalnego jamy brzusznej i okolic krocza oraz badania pozaodbytniczego przy pomocy palca (tzw. badanie per rectum). Ważna jest też ocena hemoroidów zewnętrznych. Do pełnej diagnostyki zaleca się dodatkowo wykonanie anoskopii, które polega na oglądaniu końcowego odcinka odbytnicy przy użyciu wziernika.

Leczenie hemoroidów

Leczenie choroby hemoroidalnej zależy od stopnia zaawansowania objawów. W początkowej fazie należy skupić się na łagodzeniu przykrych dolegliwości. Zaleca się stosowanie ciepłych kąpieli w naparze kory dębu lub zimne okłady okolic odbytu. W ramach leczenia zachowawczego stosuje się czopki doodbytnicze oraz kremy i maści o działaniu przeciwbólowym, przeciwzapalnym i ściągającym, a czasem także antybiotyki oraz glikokortykosteroidy. Jeśli takie postępowanie pomoże, chory musi wyeliminować złe nawyki i zmienić swoje postępowanie, by hemoroidy nie nawróciły w przyszłości.

Gdy hemoroidy przybiorą zaawansowaną postać, a ich objawy zaczną mocno dawać się we znaki, konieczne może okazać się leczenie operacyjne. Zastosowanie znajdują metody takie jak skleroterapia (wstrzykiwanie środków chemicznych zamykających dopływ krwi do hemoroidów), zakładanie gumowych opasek na hemoroidy czy koagulacja energią cieplną. W skrajnych przypadkach wykonuje się hemoroidektomię, która polega na wycięciu hemoroidów.

Pijawki na hemoroidy

Pacjentom cierpiącym z powodu hemoroidów pomóc może jeszcze hirudoterapia. Przystawianie pijawek może przyczynić się do rozpuszczenia powstałych zakrzepów krwi, a także zminimalizować odczuwanie ciepła oraz zmniejszyć ból i obrzęk. Zawarte w ślinie pijawek hirudozwiązki ponadto wykazują działanie przeciwzapalne, przeciwkrzepliwe, fibrynolityczne i antyagregacyjne.

Pijawki przystawia się w okolicach zakończenia kości ogonowej, krzyża oraz spojenia łonowego. Liczba pijawek dobierana jest indywidualnie i wynosi od 2 do 8. Dla najlepszych rezultatów zabieg należy powtórzyć kilkukrotnie w odstępach co kilka dni.

Zasadność stosowania hirudoterapii w leczeniu hemoroidów należy skonsultować ze swoim lekarzem prowadzącym. Specjalista wykluczy ewentualne przeciwwskazania i doradzi, jaka kombinacja metod leczenia w danym przypadku okaże się najskuteczniejsza.