Wysokie tempo życia wymusza na naszym mózgu działanie na wysokich obrotach oraz sprawne utrwalanie wciąż napływających nowych informacji. Nawał obowiązków i życie w ciągłym biegu może jednak prowadzić do przebodźcowania i obniżać zdolność zapamiętywania. Jak zatem dbać o swoją pamięć na co dzień, aby w ważnych momentach nie płatała nam figli? W przypadku zwiększonego zapotrzebowania na składniki odżywcze warto sięgnąć po witaminy na pamięć, których niedobór może sprawić, że zacznie nam ona mocno szwankować. Dowiedz się, jak powstają zaburzenia pamięci i jak się je leczy.
Czym jest pamięć?
Pamięć to jedna z ważniejszych funkcji ludzkiego umysłu. Jako czynność poznawcza umożliwia chwilowe lub trwałe zapamiętywanie (zachowywane), przechowywanie (magazynowanie) i przypominanie (odtwarzanie i rozpoznawanie) informacji. To swego rodzaju strażnik naszej tożsamości, który umożliwia nam samodzielne życie w świecie. Warto podkreślić, że pamięć nie jest zjawiskiem jednorodnym – istnieje bowiem mnóstwo jej różnych form. Gdy pamięć zaczyna nas coraz częściej zawodzić, to istnieje prawdopodobieństwo, że mamy do czynienia z zaburzeniami pamięci.
Rodzaje pamięci
Wyróżnić można tak naprawdę wiele rodzajów pamięci w zależności od czasu przechowywania informacji, treści czy udziału świadomości i zmysłów w przetwarzaniu informacji.
Czas
Najczęściej stosowany podział typów pamięci dokonywany jest ze względu na kryterium czasu przechowywania informacji. W tym przypadku wyróżnić można takie rodzaje pamięci jak:
- pamięć sensoryczna (ultrakrótka) – odpowiada za przechowywanie tzw. informacji zmysłowych, czyli odbieranych za pośrednictwem receptorów, np. zmysłów przez ułamki sekund;
- pamięć krótkotrwała – obejmuje 5-9 elementów, a czas jej przechowywania to kilkadziesiąt sekund;
- pamięć długotrwała – pojemność oraz czas magazynowania informacji w jej przypadku są nieograniczone. Aby jednak mogły one pozostać w pamięci długoterminowej, trzeba się ich nauczyć lub konieczne są bodźce emocjonalne.
Treść
Z uwagi na treść magazynowanych informacji pamięć dzieli się na takie jak:
- pamięć deklaratywna (wiem, że) – to swego rodzaju magazyn naszej wiedzy;
- pamięć proceduralna (wiem, jak) – to zbiór „instrukcji” korzystania z nabytych umiejętności, czyli jak wykonać określoną czynność.
Jak powstają zaburzenia pamięci?
Temat zaburzeń pamięci jest dość skomplikowany. Zacznijmy może od tego, że problemy z zapamiętywaniem mogą mieć różnorodny charakter. Występujące u dotkniętego zaburzeniami pamięci objawy zależą w dużym stopniu od tego, jakie rodzaje pamięci zostały objęte procesem chorobowym i w jak dużym stopniu.
Do pozyskiwania informacji z otoczenia wykorzystujemy procesy poznawcze. Obejmują one między innymi uwagę, uczenie się czy pamięć – za każdy z tych procesów odpowiedzialnych jest kilka ośrodków anatomicznych w mózgu. Umiejscowione są one w: hipokampie, a także płatach czołowych i skroniowych.
W zależności od okoliczności powstania zaburzeń pamięci inne są przyczyny uszkodzenia neuronów (komórek nerwowych). Choroby zwyrodnieniowe cechują się koncentrowaniem nieprawidłowych białek na skutek zaburzeń metabolizmu. W chorobach naczyniowych natomiast kluczowe znaczenie ma niedokrwienie i niedotlenienie neuronu.
Przyczyny zaburzeń pamięci
Sporadyczne zapominanie różnych informacji na ogół nie stanowi powodu do niepokoju. U niektórych jednak problemy z zapamiętywaniem i odtworzeniem wiadomości są znacznie poważniejsze. Gdy dodatkowo powodują istotne zaburzenia w codziennym życiu, robi się poważny problem.
Wśród najważniejszych przyczyn zaburzeń pamięci wymienia się m.in.:
- choroby tarczycy,
- niewydolność wątroby,
- niewydolność nerek,
- niedobory witamin (witamina B1, witamina B12),
- infekcje układu nerwowego (bakteryjne, np. kiła, gruźlica; wirusowe, np. HIV),
- choroby mózgu (guzy, ropnie, krwiaki podtwardówkowe),
- wodogłowie,
- działania niepożądane leków (np. psychotropowych, przeciwdrgawkowych, niektórych na nadciśnienie tętnicze czy podawanych w znieczuleniu ogólnym),
- toksyny (np. alkohol, metale ciężkie (ołów, rtęć, arsen), pestycydy, rozpuszczalniki).
U osób młodych problemu z pamięcią mogą być konsekwencję chorób somatycznych czy zatruć, ale też być powiązane z zaburzeniami psychicznymi (np. depresją).
Leczenie zaburzeń pamięci
Leczenie zaburzeń pamięci uzależnione jest od przyczyny odpowiedzialnej za wystąpienie problemu – dlatego niebagatelną rolę w przypadku problemów z zapamiętywaniem odgrywa właściwie postawiona diagnoza. Przy schorzeniach otępiennych jak choroba Alzheimera czy Parkinsona zastosowanie znajduje farmakoterapia. W przypadku chorób o endokrynologicznym podłożu powodujących zaburzenia pamięci również stosuje się leki (dobrane stosownie do problemu).
Jeśli za zaburzenia pamięci odpowiadają przyjmowane leki, to prawdopodobnie konieczne będzie ich odstawienie. W razie narażenia na toksyny trzeba będzie ich unikać.
Osobom młodym, którym pamięć jedynie od czasu do czasu nieco szwankuje, zaleca się zadbać o regularny odpoczynek i zdrową, bogatą w witaminy dietę. Przy kłopotach z zapamiętywaniem ogromną rolę odgrywa podaż w odpowiednich ilościach składników takich jak witamina C czy magnez. W przypadku podejrzenia niedoborów witaminowych, przed rozpoczęciem suplementacji warto przeprowadzić odpowiednie badania.